Trầm là gì? Phân loại và Công dụng như thế nào?

1. Gỗ Trầm là gì?

Trầm hương là phần gỗ trong cây dó bầu hình thành dầu do các vết thương như kiến làm tổ trong thân, sùng đục, cây bị gãy… Từ vết thương đó cây dó bầu sẽ tiết ra một chất để tự bảo vệ, trong thời gian dài lớp dầu sẽ tích tụ nhiều lên từ đó tạo nên trầm hương.

Trầm thường có màu đen hơi nâu, nâu sẫm hoặc màu nâu xám. Vị hơi cay và khi đốt lên tỏa mùi hương thanh nhẹ dễ chịu, ngửi trục tiếp không bị hắc nếu là loại trầm tốt.

Đặc điểm nổi bật của loại gỗ này là tỏa mùi thơm, đặc biệt lúc đốt hoặc cả khi ngửi trực tiếp có mùi thơm sống. Khi hàm lượng dầu lớn hơn, trầm có thể chìm trong nước. Căn cứ mức độ nhiễm dầu, màu sắc, hương vị, hình dáng, trọng lượng, xuất xứ … mà trầm hương có các tên gọi khác nhau.

2. Trầm Hương được hình thành như thế nào?

2.1. Trầm từ cây dó núi

Trong tự nhiên, trầm được hình thành bởi 4 yếu tố chính:

• Khi các con vật nhỏ như chim, kiến làm tổ trong thân cây, sùng đục khoét thân cây, rễ cây…
• Mảnh bom đạn găm vào cây trong chiến tranh.
• Cây bị đỗ, gãy. Thời gian dài sau đó, chỗ bị gãy sẽ hình thành nên trầm.
• Các khoáng chất có trong đất, sẽ tác động vào gốc – rễ cây dó. Trong một thời gian rất dài sẽ ngấm đặc vào rễ cây, có thể kéo dài đến thân cây. Đây là yếu tố chính để hình thành nên Trầm đặc dầu – chìm nước và Kỳ Nam, cho chất lượng tốt nhất.

2.2. Trầm từ cây dó bầu trồng

Đây là loại trầm phổ thông hiện nay, cây dó bầu được trồng trong vườn nhà, con người sẽ tác động trực tiếp bằng các hình thức:

• Sinh học: nuôi các loại côn trùng nhỏ như sùng, kiến, ong… trong vườn dó bầu.
• Vi sinh: cấy các chế phẩm vi sinh vào cây dó. Chế phẩm vi sinh là tập hợp các dòng vi sinh vật lợi khuẩn có khả năng phân hủy các chất thải hữu cơ, hay bổ sung dinh dưỡng từ những vi khuẩn hay vi nấm có lợi.
• Hóa học: là chất chứa các kim loại như sắt, đồng,… dưới dạng hợp chất, được cấy bằng cách khoang lỗ trực tiếp vào cây. 
• Vật lý: đóng trực tiếp các kim loại vào cây như đinh sắt…

2.3. Thời gian để hình thành nên trầm là bao lâu?

Có nhiều anh chị hỏi về độ tuổi của sản phẩm trầm bên mình, nhưng từ tâm – mình luôn khẳng định – là để biết đúng tuổi hoặc ước chừng tuổi của trầm là cực kỳ khó. Và gần như là không thể đối với những loại trầm cao cấp như trầm chìm hoặc kỳ nam. Mình xin giới thiệu sơ qua về thời gian hình thành:

• Với loại Trầm chìm nước hoặc Kỳ Nam: thì thời gian hình thành có thể từ vài chục năm tới hàng trăm năm. Nhưng khi cây dó bầu chết đi, gỗ sẽ bị phân hủy, còn trầm trong cây dó đó có thể tồn tại trong đất hàng nghìn năm mà vẫn còn nguyên vẹn. Đây là lý do loại trầm này được đặt tên là trầm rục ngàn năm.
• Với các loại trầm thông thường khác: Như trầm kiến, trầm tốc thì thời gian hình thành từ vài năm tới hàng chục năm. Nhưng lưu ý, tuổi của trầm không phải là tuổi cây dó bầu. Vì trầm có thể mới hình thành khi cây dó được vài năm hoặc vài chục năm tuổi.

3. Các loại trầm hương hiện nay

Có nhiều cách để phân loại trầm hương, tùy theo nguồn gốc, quốc gia, cách hình thành…. Mình xin giới thiệu một vài loại trầm thông dụng hiện nay dựa trên 2 loại cơ bản và bao quát nhất: Trầm tự nhiên và Trầm nhân tạo

3.1 Các loại tự nhiên trong rừng

Chìm nước

Trầm chìm là loại trầm có chất lượng tốt nhất vì hàm lượng tinh dầu nhiều, đặc kín, được hình thành trong thời gian rất lâu.

Dựa vào nơi hình thành thì có các loại trầm chìm nước từ các quốc gia như: Việt Nam, Lào, Campuchia, Philippin, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Myanma, Bruney,… Trong đó trầm Việt Nam chìm nước là loại có chất lượng và giá cũng cao nhất, được rất nhiều người săn tìm và sưu tầm.

Các loại tốc

Là phần gỗ dó bầu nhiễm dầu, có nhiều loại tốc như:

• Tốc banh đỏ
• Tốc banh xanh
• Tốc quầng
• Tốc kiến

Hàng kiến núi, đồi vụt tự nhiên

Là loại trầm hình thành khi kiến làm tổ trong cây dó bầu, hoặc cây dó bị gãy đổ, trúng mảnh bom, bị tác động bởi côn trùng… lâu ngày sẽ hình thành lớp dầu trầm. Khi khai thác thành phẩm, tùy theo hình dạng sẽ được phân loại thành: trầm kiến, trầm đồi vụt, đe, mắt tử…

3.2. Các loại trầm trồng, nuôi cấy nhân tạo

Cây dó bầu hiện nay được nuôi trồng rất nhiều ở các vùng như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đồng Nai, Bình Dương ..vv. Trầm được nuôi cấy nhân tạo thường dùng để làm các sản phẩm chưng bày phong thủy, làm nhang hoặc xông nhà. Ngoài ra trầm trồng là nguyên liệu chính trong việc chế xuất tinh dầu trầm xuất khẩu.

Một số loại trầm trồng:

• Trầm mảnh, miếng (kiến vườn)
• Trầm sánh
• Trầm tốc vườn
• Trầm cảnh, gốc cảnh…

4. Công dụng, ý nghĩa

Nói về công dụng thì Trầm có rất nhiều tác dụng khác nhau trong đời sống tâm linh người Việt, trong y học và ứng dụng vào sản xuất.

4.1. Ý nghĩa Tâm linh

• Thu hút Tài Lộc. Đem lại may mắn trong cuộc sống, công việc làm ăn.
• Vật phẩm may mắn, hộ thân, tránh các điềm xui rủi. (Theo dân gian là để trừ tà, âm khí không tốt…)
• Trầm được ví là vua của các mùi hương trên trái đất. Mùi thanh hương của trầm tạo nên cảm giác dễ chịu, sảng khoái. Giảm stress, tạo giấc ngủ sâu.
• Dâng lên ông bà tổ tiên (làm nhang cúng, tượng hoặc cây trầm phong thủy để bàn thờ)

4.2. Làm thuốc chữa bệnh trong Y học

• Trị chứng mất ngủ kéo dài
• Chữa đau khớp
• Điều trị dị ứng
• Hỗ trợ tiêu hóa
• Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư
• Làm đẹp da

(Phần công dụng trong y học mình có tham khảo nguồn từ vinmec.com )

4.3. Chất lưu giữ mùi hương trong sản xuất nước hoa

Rất quan trọng trong việc cung cấp hương cuối cho nước hoa, tinh dầu Trầm rất cần thiết trong sản xuất nước hoa, dùng để lưu giữ mùi hương. Trầm được sử dụng dưới dạng tinh dầu hoặc chưng cất khô (đã qua tinh lọc).

5. Vì sao gỗ trầm hương lại quý giá đến vậy ?

Qua bài viết này, mình xin tổng kết một vài lý do khiến cho “sản vật trời ban” này lại quý giá đến như vậy.

• Gỗ trầm hương tự nhiên rất khó để tìm ra, đặc biệt là trầm chìm nước. Vì lý do đó người xưa có câu: ngậm ngãi tìm trầm – ý nói đến việc rất khó để tìm được 1 miếng trầm chìm nước bị ẩn mình trong đất, giữa chốn rừng núi linh thiêng.
• Trầm có đặc tính rất quý trong y học, giúp chữa nhiều loại bệnh.
• Mùi trầm được ví là vua của các loại mùi hương.
• Trầm thực sự là sản phẩm thiêng liêng của mẹ thiên nhiên. Là một món quà của tạo hóa. Trầm mang tính dương mạnh, mang trầm theo bên cạnh có thể giúp giảm âm khí, tạp khí không tốt cho sức khỏe con người.
• Rất nhiều tác dụng khác trong đời sống – tâm linh, phong thủy, y học,… mà từ ngàn xưa cha ông ta đã đúc kết và sử dụng như một món quà tinh thần độc đáo.

Cây dó bầu là một loại cây có tính tái sinh mạnh mẽ. Cây mẹ khi chết đi cũng sẽ cho những cây con vươn cao hơn, thay thế cây mẹ trong vòng tuần hoàn sinh trưởng. Chính vì vậy, khi khai thác cây dó trầm từ tự nhiên, chúng ta phải bảo vệ những cây con xung quanh. Để nguồn trầm sẽ mãi trường tồn cùng mẹ thiên nhiên và con người Việt Nam.